بازارهای سرپوشیده خود نمادی از فرهنگ و معماری هستند.
بازار تاریخی یزد در بافت مرکزی این شهر
یکشنبه ۱۹ مرداد ۱۳۹۹
4,027 بازدید
یک دیدگاه
بازار تاریخی یزد که از لحاظ معماری ارزش تاریخی دارد، یکی از جاذبه‌های این شهر محسوب می‌شود. این بازار همیشه پررونق است و ساکنان شهر یزد بسیاری از خریدهایشان را از این بازار انجام می‌دهند. البته این بازار پذیرای گردشگران داخلی و خارجی نیز می‌باشد و معمولاً افراد زیادی برای بازدید از بافت معماری و خرید وسایل مختلف مانند سوغات، صنایع‌دستی و … به آن مراجعه می‌کنند.
فهرست مطالب
معرفی بازار تاریخی یزد
مجموعه بازارهای قدیمی یزد با معماری اصیل ایران اسلامی به همراه مناره‌ها و بادگیرهای زیبا هستند و متشکل از چندین راسته‌بازار، تیمچه، سرا، مسجد، مدرسه، حسینیه، میدان، کاروانسرا، آب‌انبار، لَرد و کارگاه تولیدی می‌باشند که هنوز در بین مردم این سرزمین اهمیت ویژه‌ای دارند و علاوه بر جنبه تجاری، یکی از جاذبه‌های تاریخی و پربازدید شهر یزد نیز هستند.
مجموعه بازارهای قدیمی یزد در دوران پهلوی با احداث خیابان شاه (خیابان قیام فعلی) به دو قسمت تقسیم شد و برخی از فضاهای اصلی آن مانند بازار ارسی‌دوزها، بازار محمدعلی‌خان، بازار پنجه علی و … به‌کلی تخریب شد.
در حال حاضر نیمه شمالی بازار از رونق اقتصادی بیشتری برخوردار است. عمده‌ترین کالاهای مورد معامله در این بازار پارچه، شیرینی‌های یزدی، طلا و فرش است. بازار قیصریه که حدفاصل میدان خان و مدرسه خان قرار دارد، از لحاظ معماری نسبت به سایر بازارها شکیل‌تر است و به‌وسیله دو در چوبی باارزش، بسته می‌شود. این بازار محل فروش پارچه‌های یزدی است.
قدیمی‌ترین بخش بازار تاریخی یزد، به نام بازار حاجی قنبر، متعلق به قرن نهم هجری قمری و جزئی از مجموعه فرهنگی، تاریخی “امیر چخماق” است. در قرن سیزدهم هجری قمری، بر سردر این بازار، تکیه زیبای بلندی به شیوه دیگر تکایا و حسینیه‌های یزد با کاشی معقلی ساخته شد.
از کارگاه‌های تولیدی بازار، می‌توان به کارگاه مازاری (محل ساییدن حنا، برگ طبیعی)، کارگاه حلوایی (محل تبدیل کنجد به حلواارده) و کارگاه رنگرزی (محل رنگ‌آمیزی الیاف نخی و پشمی) اشاره کرد که هر یک به اقتضای نوع فعالیت، دارای معماری ویژه خود هستند.
بخش‌های مختلف بازار تاریخی یزد
بازارهای تاریخی یزد از قرن چهارم هجری قمری رشد و رونق بیشتری یافت و حاکمان دوره‌های اتابکان، آل کاکویه، تیموریان و … با گسترش شهرها و تجارت، شروع به ساخت بازارهای دیگر در درون حصار شهر و امتداد مهم‌ترین راه اصلی شهر کردند. البته در طی قرون متمادی با تغییر و گسترش حصار شهر، مکان و وضعیت بازارها نیز تغییر یافته‌اند.
این بازارها محل فروش صنایع‌دستی قدیمی و سنتی است که عمده‌ترین کالاهای مورد معامله در این بازار؛ طلا، شیرینی‌های یزدی، پارچه و فرش بوده و هستند.
برخی از کارگاه‌های تولیدی بازار، شامل کارگاه مازاری ( محل ساییدن حنا و برگ طبیعی)، کارگاه حلوایی (محل تبدیل کنجد به حلواارده) و کارگاه رنگرزی (محل رنگ‌آمیزی الیاف نخی و پشمی) می‌شود که معماری هر یک بر اساس نوع فعالیت آن فرق می‌کند.
مجموعه بازارهای تاریخی یزد شامل بازار دروازه مهریز، بازار تبریزیان، بازار زرگرها، پنجه علی، مسگری، بازار حاجی قنبر، محمدعلی‌خان متعلق به دوره زندیه، قیصریه و بازار خان مربوط به قرن سیزدهم هجری قمری می‌شوند که در ادامه به معرفی مختصر آنها می‌پردازیم:
بازار خان یزد
بازار خان با قدمتی متعلق به دوره ناصرالدین‌شاه قاجار و با ۲۷۴ متر طول و ارتفاع بین ۴ تا ۶ متر؛ طویل‌ترین، عریض‌ترین و معروف‌ترین بازار یزد می‌باشد و از جمله نقاط دیدنی و قدیمی خشتی شهر یزد نیز به‌حساب می‌آید که با حسینیه، آب‌انبار و حمام کنار آن به‌تدریج و توسط محمد تقی‌خان بافقی ساخته‌شده‌اند. میدان خان با مغازه‌های اطراف خود، راهی به بازار مسجد ملأ اسماعیل و بازار قیصریه دارد.
مجموعه خان از چندین راسته، بازارها و تیمچه‌های متعددی تشکیل‌شده است و گرچه هرکدام از این بازارها نام خاصی دارند اما امروزه، همه این بازارها تحت عنوان بازار خان معروف و شناخته شده‌اند.
برخی از بخش‌های بازار خان یزد شامل بازار زرگری، بازار ملأ اسماعیل، بازار پنجه علی، بازار علاقبندی متعلق به اواخر قرن نهم و با شماره ثبت ۷۷۹۱، بازار کاشیگری، بازار مسگرها، بازار چیت سازی، بازار قیصریه، بازار صدری (شاهزاده فاضل) مربوط به اواخر دوره قاجار با شماره ثبت ۸۵۲۶، بازار دروازه مهریز و بازار افشار مربوط به دوره قاجار به شماره ثبت ۸۵۴۲ می‌شوند.
این اثر در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۸۲ با شماره ثبت ۸۵۴۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
بازار قیصریه یزد
بازار قیصریه در حدفاصل میدان و مدرسه خان یزد قرار دارد که محل فروش پارچه‌های یزدی است و از نظر معماری نسبت به بقیه بازارها نظم و ترتیب بهتری دارد و درب چوبی باارزشی در این بازار است که بازار به‌وسیله همین دو درب بسته می‌شود.
قیصریه به فضایی گفته می‌شده که از لحاظ خصوصیات معماری به یک راسته فرعی، دالان یا تیمچه و در مواردی به یک سرا شبیه بوده است و غالباً به عرضه کالاهای گران‌بها و منسوجات عالی اختصاص داشته است.
گفتنی است بازار قیصریه یزد متعلق به اواخر قرن دوازدهم هجری قمری است و یکی از پنج بازار معروف ایران به شمار می‌آید که در استان‌های اصفهان، شیراز، کرمان، قزوین نیز وجود دارد.
این بازار در سال ۱۳۸۱ با شماره ۷۷۹۵ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
بازار تبریزیان یزد
بازار تبریزیان احتمالاً متعلق به دوره قاجار است و در انتهای بازار “پنجه علی” قرار دارد. طول، عرض و ارتفاع بازار به ترتیب ۵۹، ۳/۵ و ۵/۵ متر است. متوسط هر دهانه چهار متر و مساحت متوسط آن ۱۹/۶ مترمربع است. سقف این بازار به‌صورت طاق و تویزه با قوس‌های هلالی و بیشتر جناقی است. درب قدیمی حجره‌ها چوبی و چهارلتی و مصالح به‌کاررفته در بنا خشت و گل، آجر و گچ است.
بازار دروازه مهریز یزد
بازار دروازه مهریز از دیگر بازارهای قدیمی و تاریخی یزد است که جهت آن شمالی – جنوبی است و جنوب آن از «بازار خان» شروع می‌شود و به کوچه دارالشفاء یا «دروازه تاریخی» شهر ختم می‌شود.
این بازار توسط «علی آقا داروغه یزدی» در زمان «گورکانیان» ساخته‌شده و ارتفاع این بازار حدود چهار متر و مصالح به‌کاررفته در آن خشت، گل، آجر و گچ و همچنین سقف آن به‌صورت طاق و تویزه است.
ازار دروازه مهریز متعلق به دوره قاجار است و این اثر در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۸۲ با شماره ثبت ۸۵۴۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
بازار زرگری یزد
بازار زرگری یزد نیز به‌واسطه شهرت و معروفیت طلای یزد در کنار بافت تاریخی و قدیمی خود به‌واسطه شهرت و ویژگی‌های خاص طلای یزدی همواره موردتوجه گردشگران بوده است.
قدمت این بازار به سده‌های دوازدهم و سیزدهم هجری قمری بازمی‌گردد و سقف بازار به‌صورت طاق و تویزه با قوس‌های هلالی و جناقی است و در طاق این بازار نورگیرهایی دیده می‌شود که در وسط راسته‌بازار نیز بخشی به‌صورت طاق آهنگ می‌باشد.
بازار زرگری یزد دارای ۵۳ باب مغازه است که طلاهای موجود در آنها، برق چشمان رهگذران را می‌رباید.
این بازار نیز در سال ۱۳۸۲ با شماره ۸۵۲۷ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
بازار کاشیگری یزد
بازار کاشیگری یزد نیز مجموعه‌ای از کارگاه‌های کوچک آهنگری و تهیه ابزارهای ساده کشاورزی و لوازم موردنیاز روستاییان است.
این بازار مربوط به زندیه و در میدان خان واقع‌شده است و در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۷۷۹۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
بازار پنجه علی یزد
بازار پنجه علی که به بازار مسگران یزد نیز شهرت دارد، قدمتی ۶۰۰ ساله دارد و هنوز بافت سنتی قدیم خود را حفظ کرده است و مسگرها در حجره‌هایشان، سربه‌زیر و پی‌درپی با چکش و مس، اثری بی‌بدیل خلق می‌کنند.
این بازار از بازارهای سنتی و قدیمی شهر یزد متعلق به قرن نهم هجری قمری است که در حدفاصل خیابان قیام قرار دارد و در آن انواع مصنوعات مسی و فلزی از قبیل صنایع‌دستی تزئینی، ظروف آشپزخانه و ابزارآلات کشاورزی ساخته و عرضه می‌شود و ازاین‌رو علاقه‌مندان به ظروف مسی می‌توانند انواع ظروف مسی را در بازار مسگرهای یزد بیابند.
بازار پنجه علی یزد در سال ۱۳۸۱ با شماره ۷۷۸۶ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
بازار حاجی قنبر یزد
بازار حاجی قنبر، قدیمی‌ترین بازار یزد و مربوط به قرن نهم هجری قمری می‌باشد که به مجموعه‌ای از مغازه‌های زیر و اطراف حسینیه امیر چخماق گفته می‌شود. این بازار کوچک، توسط یکی از حاکمان یزد به همین نام به‌منظور رونق اقتصادی ساخته شد که در قرن سیزدهم هجری قمری، تکیه زیبایی بر سردر آن با کاشی معلق اضافه گردید.
بازار حاجی قنبر یزد، باعث ایجاد و رشد بسیاری از مغازه‌های دیگری نظیر شیرینی فروشی معروف حاج خلیفه رهبر یزد نیز شده است.
تیمچه‌های بازار تاریخی یزد
هرکدام از بخش‌های بازار قدیمی یزد تیمچه‌های متعددی را در دل خود جای‌داده‌اند. منظور از تیمچه، کاروانسرای کوچکی است که در بطن بازارهای قدیمی وجود داشته است. فضای تیمچه‌ها نسبت به کاروانسراها ازلحاظ اقتصادی گران‌تر بوده و برای عرضه اجناس ارزان‌قیمت استفاده نمی‌شده است.
در بازارهای یزد بالغ‌بر ۲۰ تیمچه وجود دارد که این تعداد حاکی از رونق و رفت‌وآمد تجار از شهرهای دیگر به یزد است و به‌عنوان نمونه‌ای از آنها می‌توان به تیمچه علی‌خان، ملک، وکیل و تیمچه هراتی که از تیمچه‌های با قدمت و کهن‌سال یزد است، اشاره کرد.
آدرس بازار تاریخی یزد
یزد، خیابان قیام، نرسیده به امیر چخماق
جهت رزرو هتل در یزد کلیک کنید
اطلاعات بیشترخرید بلیط هواپیما از مبدا یزد
اطلاعات بیشترخرید بلیط هواپیما به مقصد یزد
اطلاعات بیشتر
نظرتو برای این جاذبه گردشگری ثبت کن !
مشخصات مکان
قدیمی‌ترین بخش بازار
بازار حاجی قنبر مربوط به قرن نهم هجری قمری
معروف‌ترین بخش بازار
بازار خان
تاریخ ثبت بازار خان در آثار ملی ایران
۹ اردیبهشت ۱۳۸۲
شماره ثبت بازار خان در آثار ملی ایران
8544
آدرس
خیابان قیام، نرسیده به امیر چخماق
موقعیت مکانی
نام استان
یزد
مرکز استان
یزد
جمعیت
1.1 میلیون نفر
تعداد شهرستان
10
آب و هوا
گرم و خشک
پیش شماره
035
مساحت استان
۷۶٬۴۶۹ کیلومتر مربع
تبلیغات
نظرتو برای این جاذبه گردشگری ثبت کن !
بازارهای سرپوشیده خود نمادی از فرهنگ و معماری هستند.